Straatnamen: Meent = Bergschot

Hilversum heeft zelfs een woonwijk met de naam Meent. Bron: Historische Kring Bussum

Veelvoorkomende straatnaam

Vanuit onze redactie kwam het verzoek of ik de straatnaam Meent wilde onderzoeken. Rotterdam heeft immers ook een bekende winkelstraat met deze naam, was de toelichting. Dat klopt maar daar blijft het niet bij. Er zijn nog zo’n dertig andere plaatsen in Nederland waar de naam voorkomt. Je meent het? Jazeker! Zo komen er ook straatnamen als De Meent of Grote Meent voor in onder andere Amstelveen, Leerdam, Hilversum en Lelystad.
Terug naar Heusdenhout. De Meent loopt evenwijdig aan de Kapelstraat. Maar Meent heeft als het ware dwarsstraatjes met aan beide zijden woningen. Al die dwarsstraatjes vallen onder de straatnaam Meent.

Gemeente

Ik start mijn ontrafelingssessie in het woordenboek. Het woord meent dateert van 1285. Aanvankelijk lijkt de verklaring niet heel spannend; het is simpelweg een verkorting van het woord gemeente. Toch is het woord meent iets specifieker. Meent was vroeger namelijk de aanduiding voor een stuk grond of gebied dat in gemeenschappelijk gebruik was. Vaak een weiland of een heide. De gerechtigden konden er hun vee laten grazen, turf steken of hout sprokkelen. Het boek De Straten van Breda verklaart dat Meent verwijst naar de ooit dichtstbijzijnde ‘gemeente’ welke Beerschot heette. En dat dit later is verbasterd tot Bergschot. Hé, dat klinkt bekend. De straat Bergschot ligt immers op steenworp afstand van de straat Meent. Dat kan geen toeval zijn. Ik blader snel terug naar de B van Bergschot.

Beerschot, Baarschot, Bergschot

De gemeente Beerschot was een gebied ten noorden en zuiden van de Baarschotsestraat. Deze straat doet misschien niet direct een belletje rinkelen. De straat valt dan ook buiten onze wijk. Op het kaartje onderaan kun je zien dat de Baarschotsestraat vanaf de Galgestraat onder Teteringen tot aan Dorst loopt. De vroegere gemeente Beerschot lag dus ooit op de plek waar nu het Cadettenkamp en industrieterrein Moleneind-oost (waar o.a. Bouwmarkt Karwei is gevestigd) liggen. In de 17e eeuw is deze gemeente onder de gerechtigden verdeeld en hield daarmee in die vorm op te bestaan.

Woeste gronden

Vervolgens lees ik: het betrof vaak een onvruchtbaar stuk land, meestal zogenaamde ‘woeste gronden’. Meteen herinner ik mij iets. Ooit zag ik in het Stadsarchief namelijk een zeer oude oorkonde. Deze stamt uit 1280 en daarin staat dat de Heer en Vrouwe van Breda ‘de woeste gronden’ schenken aan de inwoners van Breda. Het gaat daarbij om de laaggelegen gronden buiten de stad, in het oosten begrensd door de Teteringsedijk. Maar het huidige Cadettenkamp en industrieterrein Moleneind-oost liggen toch wel wat oostelijker dan de Teteringsedijk, nietwaar?

Lageweg

Wanneer ik de huidige topografische situatie bekijk rondom het Cadettenkamp en de genoemde Galgestraat valt mijn oog op de straat Lageweg. Deze ligt ten noorden van de spoorlijn en de wijk Driesprong. Wanneer ik me hier verder in verdiep kom ik erachter dat de straat Lageweg vroeger onderdeel was van de Teteringsedijk. Vermoedelijk is de dijk aangelegd vóór 1212 en liep bijna door tot aan het huidige Cadettenkamp. Ongeveer daar stond vroeger ook de galg van Breda (aha, vandaar dus ook Galgestraat). Het is dus zeer aannemelijk dat onder de ‘woeste gronden’ uit de oorkonde van 1280 ook het gebied ter hoogte van het Cadettenkamp viel. En daar, op die plek, ontstond dus later een gemeente, oftewel meent, die Beerschot is gaan heten. Beerschot verbasterde later tot Baarschot én Bergschot.

Conclusie

Ik kan dus concluderen dat de straat Meent zijn naam dankt aan de dichtstbijzijnde ‘gemeente’ in de omgeving welke Beerschot heette. Dit verbasterde onder andere naar Bergschot. In mijn zoektocht naar de betekenis van de straatnaam Meent vond ik ook die van de straat Bergschot. Gaandeweg leerde ik zelfs nog het één en ander over de Teteringsedijk en de Galgestraat. Heerlijk toch? Wanneer je meer ontdekt dan je hoopt te vinden. De perfecte motivatie om weer vol verwachting in een andere straatnaam te duiken. Welke straat zal ik volgende keer onderzoeken?

Bronnen:
 • G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
• Onze Taal, Jaargang 69 (2000), nummer 5, Geschiedenis op straat Meent en Mient
• Wikipedia.org/wiki/Meent
• De Straten van Breda, Gerard Otten
• Leestekensvanhetlandschap.nl/meent
• Demoed, B.D. (1987), Mandegoed, schandegoed een historisch-geografische beschouwing van de markeverdelingen in Oost-Nederland in de 19de        eeuw. De walburgpers, Zutphen
• Erfgoed.breda.nl
• Google Maps
• Stadsarchief Breda
• Topotijdreis

Foto 1: Cadettenkamp ansicht_Door JosPe, Stadsarchief Breda, A3292

Foto 2: Hilversum heeft zelfs een woonwijk met de naam Meent. Bron: Historische Kring Bussum

Foto 3: Kaart van Breda en omgeving van rond ca 1920. We zien de Teteringsedijk, het Cadettenkamp met daarboven het Galgeveld en ten zuid-westen                   daarvan het buurtschap Baarschot.
Bron: topotijdreis

Foto 4: Luchtfoto uit 1980 van het gebied waar ooit de meent Beerschot moet hebben gelegen.
             Centraal de zandvlakte van het Cadettenkamp, daaronder de weilanden waar nu industrieterrein Moleneind-oost ligt, rechts daarvan de A27.
             Onderin van links naar rechts de Tilburgseweg. Uiterst links nog een stukje van de rondweg/Nieuwe Kadijk, daarboven Teteringen. In de hoek                       linksonder zien de diverse straten die nu de naam Bergschot dragen.
Door: Aerophoto Schiphol, 1980

Foto 5: Charter betreffende een schenking door de Heer en Vrouwe van Breda van enkele gemene gronden aan inwoners van Breda in 1280.
Door: T. Brekelmans, Stadsarchief Breda, D0089

Foto 6: Actuele kaart met de belangrijkste straten uit dit artikel gemarkeerd:
             Geel: Langeweg
             Oranje: Galgestraat
             Rood: Baarschotsestraat
             Blauw: Meent
             Groen: Bergschot
Bron: Google Maps