Wist je dat de Naundorffstraat zijn naam dankt aan een man die er vlakbij woonde? En niet zomaar een man. Nee! We hebben het hier over een Franse Koning! Of was dat nou allemaal één grote leugen? In deze rubriek neem ik telkens een straatnaam uit onze wijk onder de loep. Deze keer stel ik dus de vraag: wie was Naundorff?
Oorlogsschade aan de voormalige Villa De Bourbon door luchtbombardement, mei 1940. De panden links bestaan nog.
Door: Fotopersbureau Het Zuiden, GN19901817, collectie Stadsarchief Breda
Een guillotine en een ontsnapping
De Naundorffstraat is vernoemd naar Louis Charles de Bourbon. Ik hoor je denken “de Bourbon?, dat is toch geen Naundorff! Hoe dat zit? Daarvoor moeten we een stukje terug in de tijd. De Bourbons waren een adellijke familie die lange periodes Frankrijk regeerden. Zo ook tijdens de Franse Revolutie. Lodewijk de Zestiende (behorende tot het geslacht Bourbon) en zijn vrouw Marie Antoinette werden onthoofd door de Guillotine.
Hun zoontje, Lodewijk de Zeventiende dus, overleed twee jaar later in de gevangenis waar hij al met zijn ouders zat. Althans, dat is de officiële verklaring. Er gingen echter veel geruchten de ronde dat hij was verwisseld of op een andere manier was ontsnapt. De geruchten inspireerden later ene Karl Wilhelm Naundorff.
Van valsmunter naar Koning
Karl was een Duitse klokkenmaker en werd verdacht van valsmunterij (geldvervalsing). Daarom moest hij voor de rechter verschijnen. Hij probeerde er onderuit te komen door te beweren dat híj eigenlijk Koning Lodewijk de Zeventiende is. De rechter geloofde hem niet en Naundorff belandde in de cel. Toen hij vrij kwam bleef hij vasthouden aan zijn verhaal.
Karl werd daarna onderzoeker naar springstoffen. Met zijn kennis van explosieven trok hij de aandacht van H.G. Seelig, de gouverneur van de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Op zijn advies werd Karl in 1845 aangenomen om in Delft munitie te gaan ontwikkelen. Enkele maanden later stierf hij. Hij werd begraven in Delft. Zijn oudste zoon, Edouard Charles deed de aangifte van het overlijden. Hij wilde hem niet registreren als Karl Wilhelm Naundorff maar als Lodewijk XVII de Bourbon, zoon van Lodewijk VXI en Marie Antoinette, geboren te Versailles en overleden te Delft. De Haagse ministerraad stemde ermee in.
Villa de Bourbon
Zijn weduwe verhuist later met hun kinderen naar Breda. Aan de huidige Teteringsedijk stond ooit hun huis genaamd Villa de Bourbon. De villa stond precies op de plek waar nu Teteringsedijk 166a staat. In het stadsarchief is slechts een foto te vinden van een schilderij waarop de villa is afgebeeld. Hierop zien we dat er bovenop het dak een soort kroonversiering te zien is met de letters Bourbon. Deze versiering is waarschijnlijk verwijderd toen er een nieuwe bewoner introk. Helaas is het gehele pand verdwenen. Het werd gebombardeerd in mei 1940 zoals te zien is op bovenstaande foto.
Begraven in Breda
De weduwe en twee van haar zoons liggen begraven in Breda. In 1899 blaast Louis Charles zijn laatste adem uit en vindt zijn rust op begraafplaats Zuylen. Op zijn grafsteen staat de tekst: ‘Hier rust het stoffelijk overschot van Zijne Majesteit Louis-Charles de Bourbon, wettig koning van Frankrijk en Navarre, zoon van Lodewijk XVII'. Hij is waarschijnlijk het langst de bewoner van Villa de Bourbon geweest. Naar deze Louis Charles is de Naundorffstraat dan ook vernoemd.
De waarheid?
Een lok haar welke bewaard was gebleven van de jonge Lodewijk de Zeventiende, werd al eens vergeleken met resten van Karl die in 1950 waren opgegraven in Delft. Er waren geen overkomsten. In 2004 werd een DNA onderzoek uitgevoerd met hetzelfde resultaat. De nazaten hebben er alles aan gedaan om publicatie daarvan te voorkomen. In 2014 werd op hun verzoek een nieuwe studie uitgevoerd die wél overeenkomsten aantoonde. Later bleken er fouten te zijn gemaakt door de onderzoeker die sowieso een dubieus imago had.
Conclusie
Het lijkt er sterk op dat Naundorff geen Franse Koning was maar een pathologische leugenaar. Dat vermoeden is er altijd wel geweest. Anders hadden we hier in Brabantpark wel de “Bourbonstraat” gehad in plaats van de Naundorffstraat. Hoe dan ook, een goed verhaal is het sowieso. Ik kan niet wachten om weer totaal overrompeld te worden bij het ontrafelen van een volgende straatnaam.
Foto 1: Foto van een schilderij van Villa de Bourbon met de letters Bourbon op het dak
Door: BN De Stem/Johan van Gurp, JVG19760107008, collectie Stadsarchief Breda
Foto 2: Oorlogsschade aan de voormalige Villa De Bourbon door luchtbombardement, mei 1940. De panden links bestaan nog.
Door: Fotopersbureau Het Zuiden, GN19901817, collectie Stadsarchief Breda
Foto 3: Overlijdensakte Charles Louis de Bourbon, 1899
Bron: Stadsarchief Breda
Editie 121 - sept 2025 - geschreven door: Ilona Hufkens
Bronnen: